Sklepienie to zakrzywiona konstrukcja architektoniczna używana do pokrycia przestrzeni między dwiema ścianami lub kilkoma filarami. Znajduje zastosowanie m.in. w kościołach, świątyniach, katedrach, podziemnych galeriach.
Istnieje kilka rodzajów sklepień, które są obecne w dziełach architektury klasycznej, nowoczesnej i współczesnej.
Ten pierwiastek jest bardzo znany, ale czy znasz jego pochodzenie? W dzisiejszym poście pokażemy szczegółowo, jak wyglądał skarbiec i jego ewolucję w historii. Podążać!
Co to jest skarbiec?
Sklepienie to zakrzywiona konstrukcja architektoniczna używana do pokrycia przestrzeni między dwiema ścianami lub kilkoma filarami. Znajduje zastosowanie między innymi w kościołach, świątyniach, katedrach, podziemnych galeriach.
Kiedy mówimy o sklepieniu, jest to górna część budynku o kulistym kształcie.
Co to jest skarbiec: Catedral Santa Maria de Toledo
A jakie jest znaczenie skarbca? Termin pochodzi z łaciny volvita, co oznacza odwrócony lub zakrzywiony. Rdzeń tego terminu pochodzi z łacińskiego verver volvere, co oznacza „toczyć” lub „robić, by obrócić”.
Jakie są rodzaje skarbców?
Teraz, gdy wiesz, co oznacza skarbiec, oto kilka typów tej struktury:
- sklepienie krawędziowe
- sklepienie kołyski lub armaty
- sklepienie geodezyjne
- magazyn głowic
- sklepienie klasztorne
- sklepienie combados
Jak zobaczymy w całym tekście, najczęściej używanymi typami sklepień są sklepienia krawędziowe, kołyskowe i żebrowe.
To, co odróżnia jedno sklepienie od drugiego, to miejsce, w którym spoczywają: na kolumnach, ścianach lub filarach.
Czy chcesz bardziej szczegółowo zrozumieć, czym jest skarbiec i jak do tego doszło? Więc chodź!
Kiedy pojawił się skarbiec?
Sklepienie jest jednym z najstarszych zapisanych elementów architektonicznych. Istnieją przesłanki wskazujące na to, że pierwsze sklepienia powstały w okresie neolitu, 6000 lat pne, w regionie, w którym obecnie znajduje się Chile.
Ale użycie sklepienia zaczęło być ulepszane w architekturze rzymskiej, która rozpoczęła się w II wieku pne
Rzymianie odziedziczyli tę wiedzę po dredach, które wytwarzały już struktury kopułowe, zanim zostały zdominowane przez ataki rzymskie, greckie i celtyckie.
A jakie ulepszenia wprowadzono w rzymskich sklepieniach?
Pierwszą, na którą możemy zwrócić uwagę, jest użycie pewnego rodzaju cementu złożonego z różnych materiałów. Pozwoliło skleić się ze sobą kamieni i cegieł, co nadało solidności dziełom architektury rzymskiej.
W ten sposób sklepienia wraz z łukami zaczęto częściej wykorzystywać w konstrukcjach, w tym w przestrzeniach zewnętrznych budynków.
Te dwa elementy pozwoliły cywilizacji rzymskiej na stworzenie szerokich przestrzeni, bez konieczności nadmiaru słynnych kolumn.
To właśnie w tym okresie pojawiły się sklepienia kolebkowe i krawędziowe, które stały się jedną z głównych cech architektury rzymskiej.
Co to jest sklepienie: sklepienie kolebkowe i sklepienie krawędziowe
Sklepienie kolebkowe: składa się z półkola - pełnego łuku - powiększonego bocznie o ściany. Ma dwie wady: nadwagę stropu murowanego i zmniejszone oświetlenie wewnętrzne.
Sklepienie krawędzi: składa się z przecięcia pod kątem prostym dwóch sklepień kołysk wspartych na filarach. Jego przewagą nad sklepieniem kolebkowym jest lekkość i większe oświetlenie wewnętrzne.
Jednym z przykładów wykorzystania sklepienia w architekturze rzymskiej jest Panteon w Rzymie.
Kopuła Panteonu w Rzymie (foto: Olhares)
Możemy go również zobaczyć w Łuku Tytusa w Rzymie (fot.Historia Sztuki i Architektury)
Sklepienie w łuku Tytusa (zdjęcie: Marcelo Albuquerque)
Zobacz także: Odkryj 10 niesamowitych ciekawostek na temat Koloseum w Rzymie
Kopuła w architekturze bizantyjskiej
Okres bizantyjski w architekturze charakteryzował się rozwojem inżynierii i innowacyjnych technik budowlanych.
Jedną z głównych atrakcji architektury bizantyjskiej jest innowacyjność wykorzystania kopuły, zastosowana w kilku rzymskich dziełach.
Do tego czasu kopuły, łuki i sklepienia były używane tylko w pracach z okrągłymi ścianami, takich jak Panteon w Rzymie.
Architektura bizantyjska inaczej wykorzystywała sklepienia, co doskonale widać w katedrze Hagia Sophia znajdującej się w Stambule (dzisiejsza Turcja).
Dzięki systemowi łuków można było zastosować kopułę w kwadratowych roślinach, co wcześniej było niespotykane na świecie. Zasięg ten stał się znany jako kopuła nad zboczami.
Sklepienie: Katedra Hagia Sophia
Zobacz też: Eira, Beira e Tribeira - Odkryj, czym jest + pochodzenie popularnego powiedzenia
Kopuła w architekturze gotyckiej
Architektura gotycka dała początek sklepieniu żebrowemu, wariacji sklepienia krawędziowego stworzonego w architekturze rzymskiej.
Wyróżnia się zastosowaniem ukośnych żeber konstrukcyjnych, które podtrzymują jego ciężar i odciążają go na filarach.
Sklepienie żebrowe było szeroko stosowane w gotyckich katedrach, które starały się łączyć z niebem za pomocą pionowych prac.
Ten element, wraz z ostrołukowymi łukami, przyczynił się do pionizacji gotyckich katedr, które również miały na zewnątrz latające przypory, aby uzyskać mocną i wysoką konstrukcję.
Przy mocniejszych łukach sklepienia wymagały również mniejszej liczby filarów, a każdy zakrywał większe przedłużenia nawy.
Sklepienie żebrowe w klasztorze Batalha w Batalha w Portugalii. (zdjęcie: deleonhumanidades.blogspot.com)
W jaki sposób stosuje się sklepienie w wernakularnej architekturze?
Warto wspomnieć, że w architekturze wernakularnej również wiele razy wykorzystywano sklepienia, głównie w konstrukcjach ceglanych.
W Brazylii możemy wspomnieć o zagłębieniach, typowych zabudowaniach rdzennej ludności, które również mają sklepiony kształt.
Krypta: pusty rdzenny (zdjęcie: Pinterest)
Sklepienia w architekturze nowoczesnej i współczesnej
Sklepienie jest uderzającym elementem konstrukcyjnym, który pojawia się również w kilku nowoczesnych i współczesnych dziełach architektonicznych.
Jednym z najbardziej znanych przykładów jest Reichstag Dome Normana Fostera.
Krypta: Kopuła Reichstagu Normana Fostera (zdjęcie: Turistando.in)
W Brazylii jednym z najbardziej znanych dzieł sklepionych jest kościół Pampulha, zaprojektowany przez Oscara Niemeyera.
Krypta: Kościół Pampulha Oscara Niemeyera (zdjęcie: Farofafá)
Podziwiasz jakieś dzieło architektoniczne ze sklepieniem? Podziel się z nami w komentarzach!